De 4 kelderluikcriteria

HR 5 november 1966, NJ 1966, 136 HR 11 maart. 1938, NJ 1939, no. 128, n. E.M.M.

In het Kelderluik arrest schetst de Hoge Raad de maatstaven die van belang zijn bij de beoordeling of er sprake is van een gevaarzettende situatie en daarmee een onrechtmatige daad.

Casus (1961): een medewerker van de Coca-Cola-Corporation had bij het leveren van frisdrank aan een café te Amsterdam een kelderluik open laten staan. Een cafébezoeker viel op weg naar het toilet in het kelderluik en raakte daarbij ernstig gewond. De bezoeker stelt Coca Cola als werkgever aansprakelijk.

De rechtbank oordeelde dat de schade in dit geval aan de cafébezoeker zelf te wijten was. Hij had beter moeten opletten. Het hof en later ook de Hoge Raad legden de aansprakelijkheid echter bij Coca Cola. De medewerker had onzorgvuldig gehandeld door het kelderluik open te laten, terwijl hij ook rekening had moeten houden met niet voldoende oplettende cafébezoekers. Hem werd daarom een onrechtmatige gedraging verweten. De bezoeker moest echter zelf 50% van de schade dragen wegens eigen schuld.

De beoordeling vond plaats naar oud recht, maar de gehanteerde criteria zijn onverminderd van kracht in het huidige art. 6:162 BW. Zie ook het artikel onrechtmatige-daad. De toerekening van eigen schuld vindt in het huidige BW plaats op grond van artikel 6:101 BW.

Aan de hand van de Kelderluikcriteria wordt bepaald of er sprake is van het onnodig in het leven roepen van een groter gevaar voor een ander dan waarop een normaal mens bedacht moet zijn, en daarmee een onrechtmatig handelen. De Kelderluikcriteria zijn:

• Hoe groot is de kans dat iemand onoplettend of onvoorzichtig zal zijn?
• Hoe groot is de kans op het ontstaan van een ongeval?
• Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
• Hoe bezwaarlijk is het om veiligheidsmaatregelen te nemen ter voorkoming?

Als in een bepaalde situatie voorzienbare risico’s op ongevallen bestaan met mogelijk ernstige gevolgen, en deze ongevallen met relatief eenvoudige middelen zijn te voorkomen, is degene die de situatie in het leven heeft geroepen en/of in stand laat, aansprakelijk als hij niet die maatregelen heeft getroffen die redelijkerwijs van hem hadden mogen worden verwacht.