ongeval-door-modder-op-de-weg

Het ongeluk

Betrokkene is op maandagochtend 19 oktober 2022 om 6:38 uur met zijn scooter gevallen op een landelijke weg van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Als oorzaak noemt hij modder op de weg die door regen nat was geworden. Hij vindt dat het Hoogheemraadschap haar zorgplicht heeft geschonden.

Uitgangspunt: modder vormt geen gebrek aan de weg zelf

De modder hoort niet op de weg thuis; het is een vreemde substantie. Het is dus geen gebrek aan de weg zelf zoals een diep gat. Dit betekent dat de risicoaansprakelijkheid voor de wegbeheerder van artikel 6:174 Burgerlijk Wetboek (BW) niet van toepassing is. De aansprakelijkheid moet dus worden beoordeeld volgens de regels van artikel 6:162 BW: de onrechtmatige daad. Voor die aansprakelijkheid geldt dat de aangesproken partij een verwijt treft, bijvoorbeeld wegens schuld of een tekortkoming in de zorgplicht.

Het Hoogheemraadschap zou tekort zijn geschoten in haar zorgplicht

Betrokkene is van mening dat de wegbeheerder niet heeft voldaan aan haar zorgplicht. In de ontstane discussie speelde het een rol dat het ongeluk vlak na het weekend gebeurde. Op doordeweekse dagen wordt namelijk dagelijks geschouwd. In het weekend staat een wachtdienst paraat die op concrete meldingen reageert. Dat laatste vond betrokkene niet genoeg, vooral ook omdat er in het weekend voor het ongeluk regen was voorspeld.

De invulling van de inspanningsverplichting door het Hoogheemraadschap

De concrete invulling aan de zorgplicht werd hier gegeven door middel van het Beheersplan Schone Wegen 2013-2018. Daarin zijn de controlemomenten en acties vastgelegd. In het oogstseizoen rijdt men extra preventieve rondes om de wegen te beoordelen en zo nodig maatregelen te treffen. In het weekend zijn er, zoals gezegd, achterwachten die reageren op concrete meldingen van onregelmatigheden. Ook zijn er afspraken met boeren dat zij de door hen veroorzaakte vervuiling opruimen, en waarop wordt toegezien.

De Rechtbank: Het Hoogheemraadschap is niet aansprakelijk

De weersverwachting gaf volgens de rechtbank geen aanleiding om extra te schouwen in het weekend. En ook de concrete weersomstandigheden gaven dat niet. Vermeld wordt daarbij dat het Hoogheemraadschap 1200 km aan wegen in beheer heeft. In andere procedures werd regelmatig gekeken naar wat van een wegbeheerder in het licht van capaciteit en financiële middelen redelijkerwijs kan worden verwacht. De vermelding van de grootte van het wegennet lijkt daarop te zinspelen. Naarmate een wegennet kleiner en overzichtelijker is, zou er meer verwacht kunnen worden van de wegbeheerder, al naar gelang van capaciteit en middelen.

Structureel beleid en goede vastlegging zijn doorslaggevend!

In deze procedure spelen meerdere bewijsrechtelijke aspecten een rol die voor dit meer praktisch bedoelde artikel niet zo relevant zijn. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat van de wegbeheerder wordt verwacht dat zij concreet kan uitleggen hoe er aan de zorgplicht is voldaan. Hier werd dat gedaan met behulp van het beheersplan en gedocumenteerde controleroutes en – momenten. Dit is te vergelijken met het ruimen van herfstblad, een gladheidsbestrijdingsplan en het vastleggen van strooiacties bij vorst.

Hier laat zich dus een belangrijk verschil zien met de algemene zorgplicht voor willekeurige losse voorwerpen op de weg. Bepalend is zowel in de oogstperiode, wintergladheid als herfstblad dat deze fenomenen voorzienbaar zijn in bepaalde periodes van het jaar. Het blijft een inspanningsverplichting waarbij geen garanties van de wegbeheerder kunnen worden verwacht, maar er moet wel een concreet plan zijn met een goed gedocumenteerde uitvoering. Als daarvan geen sprake is, zal aansprakelijkheid lastig zijn te weerleggen.

Conclusie

De wegbeheerder hoeft niet te garanderen dat wegen vrij zijn van zaken en substanties die niet op de weg thuishoren. Als sprake is van een voorzienbare vervuiling, is een structureel plan en gedocumenteerde uitvoering vereist.

Tips

Heb een plan en een verhaal! Zorg voor een structurele en gedocumenteerde invulling van de zorgplicht. Leg controlemomenten en ondernomen acties goed vast. Met moderne technieken zoals GPS gekoppeld aan computersystemen zal dat steeds gemakkelijker zijn.
Wees ervan bewust dat afspraken alleen gelden tussen de partijen die deze hebben gemaakt: hier de wegbeheerder en de boeren. Als een boer de schade van een weggebruiker netjes afhandelt, is er niets aan de hand. Maar als dat niet zo is, hoeft de weggebruiker geen genoegen te nemen met verwijzing naar de boer. De aansprakelijkheid van de wegbeheerder moet dan zelfstandig worden beoordeeld. De weggebruiker heeft niets met die afspraak te maken.
Plaats in het oogstseizoen bebording waarmee de weggebruiker voldoende concreet wordt gewaarschuwd voor het gevaar van gladheid door modder. Bijvoorbeeld met het bord Slipgevaar (J20) en een onderbord Modder! Dit werkt beter dan een door een boer gemaakt laag houten handbeschilderd bordje in de berm.

Door mr. Jeroen van der Sluijs

Specialist Claimbehandeling,

Centraal Beheer

ECLI:NL:RBNHO:2023.8811 Rechtbank Noord-Holland