Technologische ontwikkeling: hoe snel gaat het?

Dat de wereld om ons heen snel verandert, zal niemand bestrijden. Digitale platforms als Uber, Netflix, LinkedIn of Airbnb zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks bestaan. En elke dag komen er nieuwe bij. ‘De platformeconomie is een feit’, zegt Remco Evers, innovatiemanager bij Achmea. ‘Daar moeten bedrijven zich toe zien te verhouden en zichzelf de vragen stellen: hoe positioneer ik mijn bedrijf binnen deze nieuwe economie? En hoe pas ik mijn business zodanig aan dat ik hiervan meeprofiteer?’ Evers is er duidelijk over. Ja, ook MKB-ondernemers moeten nu al nadenken over wat de platformeconomie voor hen kan betekenen.

Maak gebruik van online platforms
Evers vervolgt: ‘Het makkelijkste is om aan te haken bij bestaande platforms. Heb je een bakkerij, slagerij of bloemenwinkel? Probeer dan bijvoorbeeld samen te werken met platforms die boodschappendiensten aanbieden.’ Zelf een platform ontwikkelen kan uiteraard ook, maar is kostbaar. Hoe dan ook moeten MKB-ondernemers volgens Evers nadenken over de nabije toekomst. ‘Ga na hoe toekomstproof je onderneming is. Is jouw dienstverlening over vijf jaar nog relevant? En kun je gebruikmaken van nieuwe technieken, zoals online platforms, om je business nieuw leven in te blazen? Reflecteer en maak nieuwe strategische keuzes. Het momentum is er.’

Een ander ‘buzzword’ is blockchain. Een fenomeen dat de wereld zoals we die kennen zal veranderen, zo luiden de beloften. Ondernemers die nog niet met blockchain bezig zijn, krabben zich af en toe zorgelijk achter de oren. Moet ik hier nú iets mee of kan het nog even wachten? En wat kan ik ermee? Voor de velen die niet precies weten wat het is: een blockchain is een database waarvan op verschillende computers kopieën bestaan. De database is opgebouwd uit clusters van transacties (blocks) die aan elkaar zijn gekoppeld en zo een keten vormen (chain). Het is niet mogelijk om transacties die eenmaal in een blockchain zijn vastgelegd, te veranderen. Nieuwe transacties worden eenvoudigweg achteraan aan het meest recente block toegevoegd met een verwijzing naar het voorgaande block. Met blockchain kunnen gegevens niet meer worden gehackt of vervalst, waarmee blockchain volgens de experts 100 procent bestand is tegen hackers en fraudeurs.

Intermediairs en controleurs zijn niet meer nodig
Dat blockchaintechnologie de wereld zoals we die kennen potentieel kan veranderen, is waarschijnlijk. Intermediairs en controleurs zijn hierdoor immers niet langer nodig. We hebben geen bank meer nodig die erop toeziet dat ons geld bij de juiste persoon terechtkomt, en geen notaris of accountant om als een betrouwbare, objectieve buitenstaander te dienen. De vraag is: wat moet de MKB-ondernemer met deze technologie? Moet hij nú aan de bak of loopt het zo’n vaart niet? ‘Nee, MKB is wat dit onderwerp betreft niet als eerste aan zet’, zo luiden de geruststellende woorden van blockchaindeskundige prof. dr. Eddy Vaassen RA, verbonden aan de Tilburg University en Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Er zijn de nodige start-ups die geld ophalen om in deze technologie te investeren, maar afgezien daarvan zijn het eerst de corporates die hiermee aan de slag moeten.’

De toekomst van blockchain
Bovendien moeten we als maatschappij eerst nog een groot obstakel uit de weg ruimen. Vaassen: ‘De blockchaintechnologie vreet – vanwege de rekenkracht die nodig is om de technologie te laten draaien – bergen energie. Zo gebruikt de Bitcoinblockchain alleen al jaarlijks evenveel energie als heel Oostenrijk. Er zijn nu tal van experimenten gaande om bijvoorbeeld de warmte die vrijkomt uit de servers en computers te hergebruiken, maar het heeft tijd nodig voordat er echte oplossingen zijn gevonden.’ Vaassen denkt, net als onderzoeksbureau Gartner, dat blockchain binnen vijf tot tien jaar eenzelfde status heeft als e-mail of cloudtoepassingen. ‘Het is jammer dat er nu vooral aandacht is voor de politieke kritiek op cryptomunten, zoals de Libra van Facebook. Deze negatieve aandacht leidt af van de vele andere mogelijkheden die de blockchaintechnologie bedrijven te bieden heeft. Het duurt nog even, maar we gaan de komende jaren als maatschappij hoe dan ook meer merken van blockchain.’

Dan is er ook nog de ontwikkeling van robotisering en kunstmatige intelligentie, ofwel fysieke systemen die aanpassingen doen aan de omgeving, producten of processen. Eén ding is zeker, zo concludeerde het World Economic Forum in het rapport ‘The future of jobs 2018’: door robotisering gaan wereldwijd zo’n 75 miljoen banen verdwijnen.

Het goede nieuws is dat er dankzij robotisering veel méér nieuwe bij zullen komen: zo’n 133 miljoen om precies te zijn. Denk aan app-ontwikkelaars, dronebestuurders en zorgmedewerkers die patiënten op afstand monitoren. Robotisering is kortom ‘hot’. Moet de MKB-ondernemer zich hier zenuwachtig over maken? ‘Zenuwachtig niet. Maar robotisering biedt wel degelijk veel kansen voor MKB’ers’, zegt Jaimy Siebel, oprichter en eigenaar van Robohouse. Robohouse is een not-for-profit ‘fieldlab’ op de TU Delft Campus waar maakbedrijven en innovatieve organisaties de mogelijkheden van robotisering voor hun bedrijf kunnen testen.

Robots kunnen nu veel meer dan tien jaar geleden
Siebel: ‘Robots kunnen nog lang niet alles, maar inmiddels wel veel meer dan bijvoorbeeld tien jaar geleden. Stof opvouwen is moeilijk te robotiseren omdat stof steeds van vorm verandert. Maar sla snijden kan een robot met behulp van kunstmatige intelligentie bijvoorbeeld wél. Ook al is elke krop verschillend.’ De kunst is, zo meent Siebel, om díe activiteiten in je bedrijf te robotiseren die een hoge toegevoegde waarde hebben en waarvoor medewerkers herhalende handelingen moeten verrichten.
Siebel: ‘Robotisering gaat niet over het vergroten van de kwaliteit – want ook medewerkers kunnen een goede kwaliteit bieden – het gaat over consistentie. Robots kunnen áltijd een goede kwaliteit leveren. Een sla-teler kan zijn kroppen sla bijvoorbeeld door een robot laten snijden en zo veel meer geld per kilo voor zijn sla ontvangen. Dan gaat het over én repeterende handelingen én extra toegevoegde waarde. Dan is een robot een goede mogelijkheid.’

Zoveel kost een robot
Investeren in robots kost uiteraard geld. Afhankelijk van waar een bedrijf de robot voor inzet, kan dit geld weer snel worden terugverdiend. Siebel: ‘Een eenvoudige pick and place-opstelling, waarbij de robot producten verplaatst van A naar B, kost tussen de 50.000 en 250.000 euro. Die van 50.000 euro moet de ondernemer zelf instellen en programmeren. Bij de duurdere is dat al gedaan. Zo’n slimme slasnijmachine kost al snel één à twee miljoen euro. Maar er zijn ook bedrijven die robots leasen of verhuren. Dat is een veel goedkopere optie.’

Bekijk eerst de processen in je organisatie en bedenk of en waar robotisering zinvol is, benadrukt Siebel. ‘Ondernemers kunnen bij ons voor 1.500 euro een zogenaamde “canvas sessie” boeken. Vaak krijgen ze dat bedrag ook nog volledig gesubsidieerd. Onze engineers kijken dan samen met de MKB-ondernemer of robotisering in zijn bedrijf zinvol is. Zo ja, dan helpen we ook nog met de volgende stappen.’

Tot slot nóg een fenomeen dat voortdurend langskomt: big data. In feite gaat big data over de mogelijkheden om gebruik te maken van alle digitale sporen die klanten, medewerkers, toeleveranciers, enzovoorts, achterlaten. Door digitalisering van processen en de sterke rekenkracht van computers kunnen we nu als nooit tevoren data analyseren en verrassende verbanden leggen.

Het is ook lang niet altijd nodig om zelf dure systemen aan te schaffen om analyses uit te kunnen voeren. Er zijn tal van gratis of goedkope analysetools voorhanden op internet. Google Analytics dat inzicht biedt in hoeveel mensen wanneer een website bezoeken is daar een voorbeeld.

Is big data een ontwikkeling die MKB’ers kunnen negeren?
‘Nee’, zegt Evers resoluut. ‘Ondernemers moeten hier écht wat mee. Het analyseren van datasets biedt een ondernemer zoveel inzichten in bijvoorbeeld klantgedrag en levensduur van producten dat het een gemiste kans zou zijn hier geen gebruik van te maken. Maar ondernemers moeten zich tegelijkertijd niet gek laten maken door allerlei databureaus die hun diensten willen slijten.

Big data is een hulpmiddel, een instrument. Een ondernemer moet eerst vaststellen waarvoor hij dat instrument wil inzetten. Wat wil ik weten en waarom? Zodra dit duidelijk is, zijn er heel veel mogelijkheden om hier meer inzicht in te krijgen en stuurinformatie te genereren.’