De veranderende vraag naar mobiliteit

Het mobiliteitsbudget, inclusief het gebruik van deelauto’s, sluit naadloos aan bij het concept van Mobility as a Service (MaaS). Toon Zijlstra, wetenschappelijk onderzoeker bij het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), verwoordt het als volgt: ‘MaaS gaat vooral over deelconcepten op het gebied van vervoer die een gebruiker met slechts één app kan bekijken en boeken. Op één platform worden mobiliteitsdiensten en deelconcepten aangeboden waarmee je snel ziet wat op dat moment voor jou de snelste of goedkoopste manier is om van A naar B te komen. Met één druk op de knop kun je het vervoer dan reserveren of regelen.’

MaaS ligt in het verlengde van andere succesvolle platforms die aansluiten bij de deeleconomie. Denk aan Airbnb, Uber of Thuisbezorgd.nl. Niet het hebben van het product staat centraal, maar het gebruik en het gemak ervan. Grondstoffen en middelen worden hierdoor beter benut. En met name op het gebied van vervoer valt er op deze punten veel te winnen. Zijlstra: ‘In Nederland zijn er 8,5 miljoen voertuigen op zo’n 8 miljoen huishoudens. Als we dan weten dat een gemiddelde auto in Nederland 96% van de tijd stil staat, dan is het duidelijk dat hier veel efficiencywinst te behalen valt.‘ Het delen van mobiliteit speelt binnen MaaS dan ook een grote rol. De OV-fiets is hiervan een succesvol voorbeeld. Maar in grote steden zie je ook steeds meer autodeelsystemen komen: Greenwheels, Car2Go, ConnectCar, SnappCar, Amber, om maar enkele te noemen.

De overheid beschouwt autodelen als een belangrijke manier de CO2-uitstoot terug te dringen. Afgezien van het feit dat autodelen ervoor zorgt dat een auto beter wordt benut, rijden automobilisten die gebruik maken van een deelauto 15 tot 20 procent minder kilometers en stoten 8 tot 13 procent minder CO2 uit in het verkeer, blijkt uit onderzoek van het Plan Bureau Leefomgeving.

De overheid is dan ook een groot voorstander van MaaS. Het Rijk initieerde het afgelopen jaar verschillende MaaS-pilots en maakte hier een aanmoedigingssubsidie van 20 miljoen euro voor vrij. En niet alleen in Nederland worden MaaS-pilots uitgevoerd. Wereldwijd testen landen en steden dit concept. De hoop is dat MaaS het gebruik van de eigen auto terugdringt. Verschillende pilotstudies laten zien dat dit wel degelijk mogelijk is. Zo is ruim een op de vijf deelnemers aan een MaaS-pilotstudie in Wenen de eigen auto minder gaan gebruiken na afloop van de pilot.

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) deed een uitgebreid onderzoek naar welke mobiliteitsvormen mensen nu wel en niet willen omarmen. ‘Er is een aantal randvoorwaarden waar het concept aan moet voldoen, willen gebruikers het omarmen’, zegt Zijlstra van KiM. ‘Het concept moet flexibel zijn zodat de gebruiker de mobiliteit kan aanpassen aan persoonlijke omstandigheden, ongeacht tijdstip en locatie. Het moet autonomie bieden. Dat wil zeggen dat de gebruiker onafhankelijk van anderen kan beslissen over mobiliteit. Bijvoorbeeld altijd en overal toegang hebben tot een deelauto. En het systeem moet betrouwbaar zijn. Mensen willen er zeker van zijn dat ze op een bepaald tijdstip weg kunnen en op tijd aankomen.’

‘Geen auto van de zaak, maar vervoer van de zaak. Dat is wat medewerkers steeds vaker willen’, vertelt Steven Nelemans, oprichter en ceo van deelauto-platform Amber. ‘Maar één ding is daarbij wel belangrijk. Na grondig marktonderzoek leerden we dat mensen het vooral belangrijk vinden om altijd op pad te kunnen gaan, wanneer zij dat willen. Die garantie biedt een eigen auto hen, en die garantie bieden wij ook.

Dat is de basis van ons businessmodel.’ De vloot van dit bedrijf, dat sinds januari 2018 operationeel is, bestaat uit 100% elektrische BMW i3’s, plus een app waarmee de gebruiker zelf auto’s kan reserveren en deze bij bepaalde hubs kan ophalen. Nelemans: ‘Wij garanderen beschikbaarheid en rijden daarvoor desgewenst zelf de auto’s van de een naar de andere hub. En desnoods regelen we een taxi voor de gebruiker mocht er even geen auto voorhanden zijn. Wij passen ons concept aan aan de wensen van de gebruiker. Het is niet de bedoeling dat deze zijn gedrag aanpast aan ons.’

Duurzaamheid is volgens Nelemans de nummer één reden voor de meeste bedrijven om met Amber in zee te gaan. ‘Bedrijven realiseren zich heel goed dat auto’s onderbenut worden. Aan die efficiencyslag werken ze graag mee.’ Maar het bespaart ook kosten. Nelemans: ‘Om te beginnen heeft een bedrijf minder parkeerplaatsen nodig. Daarnaast weten we dat tien ‘ambulante’ medewerkers aan slechts één auto genoeg hebben om mobiel te kunnen zijn op momenten dat zij dat wensen. En wie niet rijdt, betaalt niet. Bovendien vermindert het de administratieve rompslomp en reiskostendeclaraties. Ook dat scheelt ondernemers heel wat tijd en geld.’

Het autodeelconcept lijkt aan te slaan. ‘We groeien enorm’, zegt Nelemans. ‘We hebben nu 160 auto’s rijden en 5500 gebruikers. En die aantallen nemen met de dag toe. We hebben ons aanvankelijk gericht op de corporates. Vele daarvan omarmen dit concept. Nu richten we ons ook op de mkb-ondernemer. Want ook bij deze groep valt veel efficiency op het gebied van mobiliteit te behalen.’

Het gebruik van deelauto’s is een voor de hand liggende manier om de benutting van het wagenpark te optimaliseren, maar ondernemers kunnen wat mobiliteit betreft ook de krachten bundelen met andere bedrijven in de regio. Zijlstra: ‘Maak gebruik van elkaars wagenparken zodat de bezetting van de vloot optimaler is.

Maar ook kunnen bedrijven ervoor kiezen om een of meerdere auto’s beschikbaar te stellen voor medewerkers die naar klanten moeten, zodat ze op de fiets of met het OV naar hun werk kunnen komen. Veel medewerkers komen namelijk met de auto naar hun werk omdat ze later die dag nog een afspraak hebben. Door op kantoor vervoer beschikbaar te stellen – bijvoorbeeld in de vorm van deelauto’s – zullen veel meer medewerkers besluiten dat ze zelf geen auto nodig hebben.’

‘Een ondernemer kan door middel van private lease een auto bijvoorbeeld ook zelf inzetten als deelauto’, voegt Karina Buiting-van Bokhorst toe, specialist mobiliteit bij Centraal Beheer. Uiteraard dient de leasemaatschappij dit wel goed te keuren. ‘Het is dan wel ook raadzaam dit via een zakelijke leasemaatschappij te laten lopen, zodat eventuele schades aan de auto gedekt zijn en hier tussen de gebruiker en deler geen discussies over komen.’

De markt voor autoverzekeringen kijkt met een oplettend oog naar de ontwikkelingen rondom MaaS. Veranderingen hangen in de lucht. Buiting: ‘We merken dat deelauto’s steeds populairder worden en dat MaaS-concepten in opkomst zijn. Daarom nemen wij als verzekeraar onze bestaande autoverzekeringen onder de loep. We onderzoeken bijvoorbeeld de mogelijkheid om straks een persoon in plaats van een voertuig te verzekeren. Dan maakt het wat verzekeringen betreft niet uit of deze elke dag in een andere deelauto stapt.’

Het MaaS-concept staat in Nederland nog in de startblokken. Zijlstra: ‘Eén app voor alle mobiliteitswensen is er in Nederland eigenlijk nog niet. Maar we zijn hard op weg. De voordelen van MaaS zijn tenslotte overduidelijk.’ En ook al moet dit nieuwe mobiliteitsconcept nog van de grond komen, er zijn wél al veel mogelijkheden voor ondernemers om met onderdelen van MaaS aan de slag te gaan. Zijlstra: ‘Die zijn er absoluut.Bijvoorbeeld met de eerdergenoemde mobiliteitsbudgetten, deelauto’s of het delen van de autovloot met andere bedrijven. Het gaat nu vooral om bewustwording en het nemen van de eerste maatregelen. Zodra ondernemers zich realiseren dat hun mobiliteitsbeleid efficiënter en eigentijdser kan, zijn er voldoende acties om nú al mee aan de slag te gaan.’