Investeer in duurzame inzetbaarheid van medewerkers

Het onderwerp mag dan volop in de belangstelling staan, toch is duurzame inzetbaarheid voor veel bedrijven nog lang geen integraal onderdeel van de bedrijfsvoering, blijkt uit het Nationaal Onderzoek Duurzame Inzetbaarheid 2019. Bijna 70% van de onderzochte organisaties zegt dat het thema hoog op de agenda staat, maar in de praktijk blijven maatregelen achter. Slechts 36 procent geeft aan dat het management medewerkers goed informeert en inspraak geeft. En maatwerkafspraken over ontwikkeling, opleidingsmogelijkheden en autonomie hollen achteruit. In 2018 vond nog 64% van de ondervraagden dat er volop opleidingsmogelijkheden waren. In 2019 was dat nog maar 57%. En in 2018 vond nog 47 procent van de respondenten dat de meeste medewerkers in hun organisatie zelf kunnen beslissen hoe ze hun werk uitvoeren. In 2019 is dit percentage gedaald naar 40 procent.

‘Dat is onbegrijpelijk’, zegt prof. dr. Aukje Nauta. ‘Het blijft wonderlijk dat bedrijven zo weinig doen om de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers te vergroten. Het loont namelijk enorm.’ Het hoveniersbedrijf van Douwe Snoek in Grou met 125 medewerkers is zo’n voorbeeld, zegt Nauta die deze case aanhaalde in haar oratie ‘Werk met liefde’ van eind 2018. ‘Toen een medewerker niet meer kwam opdagen, adviseerde de arbodienst Douwe om, conform de Wet Verbetering Poortwachter, brieven te schrijven zodat hij deze medewerker kon ontslaan. Maar toen ontdekte Douwe waarom deze man niet kwam: vanwege een zelfmoordpoging. Hij is met hem gaan praten en ontdekte dat deze medewerker kampte met een vechtscheiding.’

Sindsdien is bij Douwe het kwartje gevallen en investeert hij in duurzame inzetbaarheid. Nauta: “Als hij nu merkt dat een medewerker zich ongewoon gedraagt, dan gaat hij in gesprek. Hij ziet z’n medewerkers bovendien als een voetbalteam. Ook hoveniers – die een zwaar beroep uitoefenen – verdienen verzorging. Daarom komt wekelijks de fysiotherapeut langs voor massages. Een diëtiste geeft voedingsadvies en psychologen geven coaching. Alles bij elkaar kost dit Douwe zo’n 25.000 euro per jaar. Maar het verzuim is gedaald van 3,2 naar 0,8 procent.”

“Het blijft wonderlijk dat bedrijven zo weinig doen om de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers te vergroten."
Prof. dr. Aukje Nauta

Moeilijk en duur hoeft het volgens Nauta niet te zijn om de duurzame inzetbaarheid van medewerkers te vergroten. “Het is geen rocket science hoor”, zegt ze. “Medewerkers hebben in de basis behoefte aan competentie, autonomie en verbinding. Dat is nú zo, en dat was in het verleden zo. Mensen willen iets kunnen en dat inzetten in hun werk, ze willen een bepaalde mate van vrijheid in hun werk zodat ze dit naar eigen inzicht kunnen uitvoeren. En ze hebben behoefte aan verbinding met collega’s, leidinggevenden en de organisatie. We weten al decennia lang dat deze punten belangrijk zijn om medewerkers fit, blij en gezond te houden.”

Werkgevers die ervoor zorgen dat deze elementen terugkomen in het werk, zullen merken dat medewerkers hierdoor gelukkiger en meer betrokken zijn, minder verzuimen en productiever werken. Nauta: “Medewerkers moeten kunnen groeien in plaats van slijten door hun werk. Ieder mens wil zich ontwikkelen en z’n competenties inzetten om iets nieuws te leren. Dat geldt voor hoog- én laagopgeleiden. Als mensen worden uitgedaagd om net iets verder te reiken dan ze altijd deden en ze dat dan ook nog voor elkaar krijgen, dan gaat het motortje draaien. En als ze dan ook nog zoveel mogelijk zelf mogen bepalen hoe ze hun werk het beste uitvoeren, en ze hebben een fijne baas en collega’s die hen steunen, dan worden ze daar heel gelukkig van.”

Het levert bovendien harde euro’s op. Gezonde en gelukkige medewerkers besparen bedrijven kosten als doorbetaling bij ziekte, re-integratie en productieverlies. Wanneer we weten dat een verzuimdag een werkgever gemiddeld zo’n 250 euro kost (ArboNed), kan aandacht voor duurzame inzetbaarheid aardig wat besparingen opleveren. Daarnaast zorgen gezonde medewerkers voor een hogere productiviteit. Als een bedrijf met honderd medewerkers de productiviteit van zijn medewerkers met 1 procent verhoogt, levert dit al een omzetstijging van 95 duizend euro per jaar op, blijkt uit een doorrekening van CapGemini in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken (2012). Investeringen worden zelfs op korte termijn al terugverdiend.

“Als een bedrijf met honderd medewerkers de productiviteit van zijn medewerkers met 1 procent verhoogt, levert dit een omzetstijging van 95 duizend euro per jaar op." Manifest Duurzame Inzetbaarheid

“Het belang van duurzame inzetbaarheid kan een bedrijf niet snel overschatten”, zegt Madeleine Blok, algemeen directeur bij VDS Training en Consultants. “Een vitale organisatie is wendbaar, creatief en productief en in staat om voor de troepen uit te lopen. Het is trouwens een misverstand te denken dat – in het kader van duurzame inzetbaarheid – een organisatie oudere medewerkers moet ontzien. Hoe logisch het ook lijkt om een oudere medewerker wat minder taken en verantwoordelijkheden te geven en hem te ‘sparen’, is het tegengestelde waar, blijkt uit onderzoek van bijzonder hoogleraar Vitaliteitsmanagement Tinka van Vuuren. Blok: Wij hebben die ervaring ook. Ouderen zijn eerder bereid en gemotiveerd om langer door te werken als ze van hun werkgever goede scholingskansen krijgen, dan als ze ontzien worden met bijvoorbeeld extra verlofdagen of een lichter takenpakket. We moeten medewerkers van alle leeftijden vooral vitaliseren. Wat daarbij helpt is om oudere, ervaren mensen de rol van mentor te geven. Daarmee zorg je er niet alleen voor dat verschillende generaties door elkaar geïnspireerd raken, maar ook dat de kennis in een organisatie wordt uitgewisseld en geborgd.”

“Het helpt om oudere, ervaren mensen de rol van mentor te geven.”
Madeleine Blok, algemeen directeur VDS Training en Consultants.

Martine Bolhuis is HR-partner bij Open van Centraal Beheer. Zij vindt het belangrijk dat de organisatie vooral wendbaar en adaptief blijft, en de medewerkers weerbaar. “Voor het Open Netwerk zijn dat de belangrijkste redenen om zwaar in te zetten op dit thema. We doen dat op verschillende assen: gezondheid en vitaliteit, leren en ontwikkelen, loopbaan en mobiliteit, en privé en werk.” Als een bedrijf érgens zou moeten beginnen met het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid, dan is dat wat haar betreft de as ‘leren en ontwikkelen’. “Darwin zei het al: het is niet de sterkste soort die overleeft, ook niet de meest intelligente, maar zij die het best de kansen kunnen pakken die veranderingen bieden”, aldus Bolhuis.

In de praktijk betekent dit volgens haar dat medewerkers naast het volgen van opleidingen en trainingen, geregeld hun licht buiten de deur moeten opsteken. “Kijk wat er gebeurt in de buitenwereld, neem er kennis van en breng het terug de organisatie in. Stop dus met werken in besloten omgevingen en zet de deuren en ramen wijd open.” Ook kunnen werkgevers medewerkers inspireren en de juiste richting geven door persoonlijke gesprekken met hen te voeren. Bolhuis: “Vraag naar de dromen die ze hebben en vindt uit wat het bedrijf daarin voor hen zou kunnen betekenen.”

Tot slot heeft ze nog een derde concrete tip om de duurzame inzetbaarheid van personeel te stimuleren: “We denken te vaak in functies. Maar kijk ook vooral naar wat medewerkers nog meer kunnen. Wat zijn hun verborgen talenten? Wat geeft hun energie? Probeer dat in te zetten. Dan gaat er voor de medewerkers én de organisatie een wereld open.”

“Stop met werken in besloten omgevingen en zet de deuren en ramen wijd open.”
Martine Bolhuis, HR-partner bij Open van Centraal Beheer